Op weg naar therapie op maat voor SMA

Met de komst van nieuwe medicijnen voor SMA is het nu erg belangrijk om na te gaan of mensen verschillend op deze medicijnen reageren en waarom dit zo is. Zo kan per persoon de beste behandeling gekozen worden. Dat is het doel van dit onderzoek, dat we met de opbrengsten van de campagne ‘SMA de wereld uit!‘ konden financieren.

Kom in actie voor 'SMA de wereld uit!'

Achtergrond van het onderzoek

Het onderzoek naar SMA bevindt zich in een cruciale fase. Medicijnen die aangrijpen op de oorzaak van deze spierziekte – het tekort aan SMN-eiwit – komen voor steeds meer mensen beschikbaar. Ondanks dat de meeste mensen met SMA baat hebben bij deze behandelingen, is de grote variatie in de mate van vooruitgang bij verschillende patiënten opvallend. Helaas is het op dit moment niet mogelijk om vooraf te voorspellen welke van deze medicijnen het meeste effect zal hebben. Daarnaast is het vaak niet mogelijk het beloop van de ziekte precies te voorspellen. Dit komt door onvoldoende kennis over de genetische en moleculaire veranderingen die SMA veroorzaken.

Doel van het onderzoek

Het uiteindelijke doel van dit onderzoek is om per individu te kunnen voorspellen welk medicijn het meeste effect zal hebben. Om dit te bereiken, zullen de onderzoekers met een nieuwe, geavanceerde techniek het DNA rondom de SMN-genen in kaart brengen. Zo hopen ze specifieke variaties te identificeren die de variabiliteit in therapierespons en ziekte-ernst kunnen verklaren. Daarnaast willen de onderzoekers in cellijnen van dezelfde patiënten de koppeling maken tussen genetische variatie, de werking van de cellen en het effect van medicatie hierop. Hiermee ontstaat een totaalbeeld van de verschillen tussen patiënten, waarmee het mogelijk wordt om op fundamenteel niveau te begrijpen waar verschillen in ziektebeloop, ziekte-ernst en therapierespons door ontstaan.

Tussentijdse resultaten

De onderzoekers zijn nu ruim drie jaar bezig met het onderzoek. Het is hen onder meer gelukt met een nieuwe techniek het DNA rondom de SMN-genen in kaart te brengen. Lange tijd was het beeld van SMA nogal zwart-wit: het SMN1-gen is kapot en het aantal kopieën dat je hebt van het SMN2-gen bepaalt de ernst van de ziekte. Dat klopt niet helemaal. Twee personen met hetzelfde aantal kopieën van SMN2 kunnen toch verschillende klachten hebben. Er bestaat dus meer genetische variatie tussen mensen met SMA dan alleen het aantal SMN2-kopieën. Hierdoor maakt de ene persoon meer SMN-eiwit aan als reactie op een medicijn dan een ander. Met de nieuwe techniek kunnen de onderzoekers nu de variatie in SMN-genen tot in detail onderzoeken.

De onderzoekers hebben ook de huidcellen (fibroblasten) van 35 patiënten bestudeerd. Het type zenuwcel dat bij mensen met SMA het meest is aangedaan, de motorneuronen, is niet direct zelf te onderzoeken. Met analyses op fibroblasten hopen de onderzoekers een nieuwe methode te ontwikkelen om de effectiviteit van medicijnen te testen. Ze voegen nusinersen (Spinraza) en risdiplam (Evrysdi) toe aan de cellen, in variërende concentraties en op verschillende momenten. Ze zagen onder meer dat 60% van de cellijnen beter op één van de twee geneesmiddelen reageert. Dat suggereert dat een relatief simpele test kan helpen om de beste behandeling te kiezen.