Op weg naar een klinische trial voor de ziekte van Pompe
De ontwikkeling van gentherapie voor de ziekte van Pompe heeft zich in het laboratorium bewezen.…
Lees verder
Op 1 januari 2020 ging het Onderzoeksprogramma Gentherapie van start, het grootste en meest ambitieuze programma dat het Prinses Beatrix Spierfonds ooit heeft opgezet. Drie vooraanstaande onderzoeksgroepen ontwikkelen gentherapie voor drie verschillende spierziekten. Inmiddels zijn de onderzoekers een paar jaar verder. Hoe verloopt het onderzoek? Wij spraken met dr. Pim Pijnappel van het Erasmus MC waar de ziekte van Pompe centraal staat.
Enorme impact
“De ziekte van Pompe is een erfelijke spierziekte waarbij je lichaam te weinig ‘alfaglucosidase’ aanmaakt. Dit eiwit heb je nodig om suikers in je cellen af te breken. Vooral in de spiercellen zijn de effecten groot, je spieren gaan letterlijk kapot. En bij de meest ernstige vorm zijn ook het hart en de hersenen aangedaan. Zonder behandeling overlijden baby’s binnen een jaar. Nu is er gelukkig sinds 2006 een therapie. Maar deze therapie werkt niet bij iedereen en komt niet in de hersenen.”
“Wij hebben daarom in het laboratorium een gentherapie ontwikkeld die het hart, de spieren en de hersenen kan herstellen na een eenmalige behandeling. Dat werkt zo. Als eerste halen we stamcellen uit het beenmerg van de patiënt. In die stamcellen zit de erfelijke fout die de ziekte van Pompe veroorzaakt; er mist een stukje. Dat zetten wij erin met behulp van een virus waar je niet ziek van wordt. Dat virus werkt zich met het ontbrekende gen naar binnen, waardoor we dat in kunnen bouwen in het DNA. Dan heb je dus gezonde stamcellen, die het ontbrekende eiwit aanmaken. En die gecorrigeerde, gezonde stamcellen zetten we terug in het beenmerg. Stamcellen kunnen voor de rest van het leven bestaan. Ze vormen zo een permanente fabriek in het lichaam die het eiwit produceert en afgeeft aan het bloed. Dat is het idee van onze therapie. En als het allemaal lukt, zal dit een enorme impact hebben.”
Wat hebben de onderzoekers gedaan?
“In de eerste fase van het onderzoek hebben we de laatste hand gelegd aan het ontwerp van onze gentherapie. Zo hebben we een aantal aanpassingen gedaan die de veiligheid en werkzaamheid verbeteren. In een model van de ziekte kan deze gentherapie de productie van het alfaglucosidase-eiwit herstellen. Dat zijn zeer veelbelovende resultaten. Daarom werken we nu hard aan het voorbereiden van een klinische trial: onderzoek waarbij een kandidaatmedicijn bij mensen wordt getest.”
“In deze klinische trial willen we onze gentherapie testen bij patiënten. Maar voordat we het medicijn mogen toedienen moeten we nog aan allerlei strenge regels voldoen. Zo moeten we aantonen dat het medicijn geen schadelijke effecten heeft op het lichaam. En dat de kwaliteit van het medicijn goed is. Daar worden we ook op gecontroleerd. Als we dit allemaal op orde hebben, kunnen we een vergunning aanvragen en onze gentherapie bij patiënten testen.”
Ultieme doel
“Het onderzoeksprogramma van het Spierfonds kwam echt op het goede moment. We waren al een paar mijlpalen gepasseerd en nu is het zaak om door te gaan. Om te kijken of we de ziekte van Pompe in het menselijk lichaam een halt toe kunnen roepen. Dat is het ultieme doel.”
