Wetenschappelijk onderzoek
Brede behandeling van spierziekten voor en met patiënten
Op donderdag 12 september wordt neuroloog Nicol Voermans officieel geïnstalleerd als hoogleraar Spierziekten aan de…
Lees verder
Prof. dr. Silvère van der Maarel is geneticus in het LUMC. Hier doet hij als sinds 1997 onderzoek naar de erfelijke spierziekte FSHD. In een net afgerond onderzoek ontdekte hij met zijn team een nieuwe genetische oorzaak van deze ingewikkelde spierziekte.
In de war
In Nederland hebben ongeveer tweeduizend mensen FSHD. Bij deze spierziekte verliezen de spieren steeds meer kracht, waardoor mensen uiteindelijk in een rolstoel kunnen belanden. Er zijn verschillende vormen van FSHD bekend, maar de klachten hebben in alle gevallen dezelfde oorzaak: de aanwezigheid van het eiwit DUX4 in de spier. “DUX4 is een eiwit dat normaal gesproken niet in de spieren mag worden aangemaakt”, legt Van der Maarel uit. “Daar heeft de spier allerlei ingewikkelde mechanismes voor bedacht. Bij mensen met FSHD werken deze mechanismes niet goed. Dat kan verschillende oorzaken hebben. Maar wat de oorzaak ook is, het leidt altijd tot de aanwezigheid van DUX4 in de spieren. Hier gooit dit eiwit allerlei processen in de war, totdat de spiercel zichzelf uiteindelijk vernietigt.”
DUX4 onder controle
Onderzoekers over de hele wereld zijn daarom op zoek naar manieren om de aanmaak van DUX4 in de spieren te voorkomen. Zo ook het team in Leiden. Bij een complexe spierziekte zoals FSHD is dat een flinke uitdaging. Maar een paar jaar geleden vond het Leidse team een interessant aanknopingspunt. “We ontdekten toen dat het eiwit LRIF1 nodig is om DUX4 onder controle te houden. Dat riep bij ons meerdere vragen op: hoe doet LRIF1 dit? En kunnen we LRIF1 manipuleren om zo de aanmaak van DUX4 te voorkomen?”
Helaas blijkt dat laatste moeilijk. “In ons onderzoek vonden we dat er twee varianten van LRIF1 bestaan. Die kunnen de aanwezigheid van DUX4 onderdrukken, maar alleen als ze in precies de juiste verhouding voorkomen. Dat maakt het moeilijk om een therapie gericht op LRIF1 te ontwikkelen.” Maar de onderzoekers vonden wel iets anders interessants. “We vonden een patiënt bij wie FSHD veroorzaakt wordt door de afwezigheid van een van de LRIF1 varianten. Met andere woorden: LRIF1 is een ziektegen voor FSHD.”
Belangrijke vondst
Dat LRIF1 FSHD kan veroorzaken is een belangrijke vondst. “Het laat zien dat iedereen die op dit moment focust op het voorkomen van DUX4 op de goede weg is. Want alle genetische oorzaken die we nu kennen leiden tot de aanmaak van dit eiwit. Dat moeten we zien te voorkomen en ik heb goede hoop dat dit voor FSHD gaat lukken.”
